Κρητική επιθεώρηση 1.10. 1922
Ανακοίνωση με τίτλο:
Πρόσφυγες εν Ρέθυμνο:«Την παρελθούσα Δευτέρα πρωί, κατέπλευσε εις το Λιμένα μας το υπερωκεάνιο ατμόπλοιο «Πατρίς», Δι ου μεταφέρθηκαν 2.800 πρόσφυγες για την πόλη μας.»
Είναι πολλές φορές που τοποθετώ τον εαυτό μου, στο πλαίσιο των γεγονότων,προσπαθώντας να καταλάβω το συναίσθημα των πρωταγωνιστών.
Βρίσκουμε για παράδειγμα στην Ελλάδα το 1922 και προσπαθώ να ζήσω την περιρρέουσα ατμόσφαιρα.Η Ελλάδα έχει περάσει τα τελευταία 25 χρόνια εμπόλεμα.Από το 1897 Και εν μέσω δυσεπίλυτων οικονομικών προβλημάτων για τη χώρα,πολεμάμε με την Τουρκία για το Κρητικό ζήτημα.
Στη συνέχεια έρχονται οι Μακεδονικοί αγώνες το 1904 ως και το 1908.Φωτιά και μπαρούτι δηλαδή…
Τέσσερα χρόνια μετά,Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913.Στους νικητές η Ελλάδα.
Η Τουρκία αποδεκατίζεται,η Τουρκική αυτοκρατορία διαμελίζεται.
Οι Νεότουρκοι αποφασίζουν ότι ο μόνος τρόπος να δομήσουν κράτος είναι να κάνουν εθνοκάθαρση.
Πρώτοι τους εχθροί;Όσοι πολέμησαν ενάντια τους στους βαλκανικούς πολέμους.
Εκεί λοιπόν, στο 1914 αρχίζουν διωγμούς…Συστηματικά αρπάζουν περιουσίες, καταπιέζουν, σκοτώνουν, διώκουν κάνουν progrom τόσο στους Έλληνες, όσο και στους άλλους λαούς,με στόχο μία Τουρκία απαλλαγμένη από μειονότητες.Mία Τουρκία με τη δικιά της Άρια φυλή.
Στην Ευρώπη και στον κόσμο, τα αντικρουόμενα συμφέροντα των μεγάλων και μικρών δυνάμεων συγκρούονται.Δημιουργούνται συμμαχίες, ανταγωνισμοί, λυκοφιλίες.
Η Γερμανία ανταγωνίζεται την Αγγλία, η Γαλλία τη Γερμανία, η Αυστροουγγαρία τη Ρωσία και να σου πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος.
Μία στρατιωτική συμμαχία χώρων, με σκοπό την προώθηση γεωπολιτικών συμφερόντων δημιουργείται.Η Αντάτ.
Μία συμμαχία, που ας πούμε πως είναι κάτι σαν το ΝΑΤΟ αν θέλουμε να το βάλουμε στο σήμερα.
1916 οι διωγμοί συνεχίζουν και εξελίσσονται στην Τουρκία.Οι Έλληνες υποφέρουν στα βάθη της ανατολής, για τους Πόντιους και τους Αρμένιους τι να ειπωθεί.
Προσοχή, δεν μιλάμε μόνο για αυτό που σήμερα ονομάζουμε τουρκική προκλητικότητα.
Ο Βενιζέλος αποφασίζει να κινηθεί ξεκάθαρα υπέρ της Μεγάλης αυτής Συμμαχίας, της Αντάτ. Ο Κωνσταντίνος που αντιπολιτεύεται, υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να εμπλακούμε. Να κρατήσουμε στάση ουδετερότητας.
Η Ελλάδα χωρίζεται στα δύο….Διχασμός.
Το dejavu στα ελληνικά λέγεται προμνησία.
Προμνησία:είναι η αίσθηση που έχει κάποιος,
όταν μία κατάσταση που βιώνει στο παρόν,
έχει επαναληφθεί στο παρελθόν.
Εγώ ιστορικός δεν είμαι.Αναρωτιέμαι όμως, αυτό το dejavu συναίσθημα δεν το έχουμε συχνά οι ιστορικοί;
Την περίοδο εκείνη, τα παράλια της Μικράς Ασίας ακμάζουν.
Το ελληνικό στοιχείο στην περιοχή είναι έντονο.Συνυπάρχει με διάφορες εθνότητες, συνδιαλλάσσεται και γίνεται αυτό που λέμε ανταλλαγή ιδεών και τεχνογνωσίας. Η οικονομική δύναμη και ευμάρεια των Ελλήνων εκεί, τους εξασφαλίζει ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο, αλλά και υψηλό μορφωτικό επίπεδο.
Στο κεντρικό παρθεναγωγείο της Σμύρνης έχουν ως μέσο διδαχής τον κινηματογράφο.Τα παιδιά του δημοτικού δηλαδή, παρακολουθούν διεθνή κινηματογράφο.Όχι κάτ’ επιλογή, αλλά ως μέρος της διδακτικής τους ύλης.
Για να κατανοήσουμε το μέγεθος της κουλτούρας, αρκεί να αναλογιστούμε, ότι η εικόνα από οθόνη στα σχολεία της Ελλάδος, μπήκε μετά την είσοδο του διαδικτύου στην εκπαίδευση, τα τελευταία 10-15 χρόνια δηλαδή.
Οι απόφοιτοι της Ευαγγελικής Σχολής, γίνονται δεκτοί στα ελληνικά πανεπιστήμια χωρίς εξετάσεις.
Και ξέρετε η μόρφωση, είναι ότι μένει στον άνθρωπο αν με βίαιο τρόπο του πάρεις ότι έχει και δεν έχει….
Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος τελειώνει, η Ελλάδα είναι με τους νικητές και η διεθνής συγκυρία είναι ευνοϊκή για τη χώρα μας.Ο Βενιζέλος εξασφαλίζει την υποστήριξη των συμμάχων για να λύσει το πρόβλημα της καταπίεσης του Ελληνισμού,στην Τουρκία και επιβιβάζει στρατό στη Μικρασιατική Χερσόνησο.
Ακολουθούν μεγάλες στρατιωτικές και διπλωματικές επιτυχίες.
Ευδοκιμεί όμως και ο διχασμός, ο λαϊκισμός και μετά τις εκλογές του 1920 έρχεται το χάος…
Το χάος φέρνει διπλωματικές και στρατιωτικές αποτυχίες που δημιουργούν τις συνθήκες της απόλυτης καταστροφής.
Η Μεγάλη Ιδέα καίγεται….
Ο Στρατός υποχωρεί και αποχωρεί και οι Έλληνες υπήκοοι της εθνικής αυτοκρατορίας εγκαταλείπονται στη μοίρα τους.
Οι αντίπαλες δυνάμεις καταλαμβάνουν τα χαμένα τους εδάφη και υπόσχονται ότι δεν θα πειράξουν κανένα, παρότι στην πραγματικότητα ξέρουν ότι το ζητούμενο τους είναι η εθνοκάθαρση.
423 παλικάρια μόνο από το Ρέθυμνο, θυσίασαν τη ζωή τους και στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων, όταν μεγάλοι άντρες αδυνατούσαν να αντιληφθούν την ιστορία που γραφόταν.
Στους δρόμους διαφυγής επικρατεί χάος.Από τη μία αποχωρεί ο στρατός, από την άλλη ο λαός μένει αβοήθητος, χωρίς τρόπο διαφυγής.
Εγώ ιστορικός δεν είμαι και γνωρίζω ότι μιλάω για πράγματα που δεν έχω σπουδάσει.
Αλλά όταν είδα πριν από λίγο καιρό τους Αμερικανούς να φεύγουν και να εγκαταλείπουν τους Αφγανούς, το μυαλό μου πήγε πάλι στο dejavu, που στα ελληνικά μεταφράζεται ως «ήδη ιδωμένο»
Ομολογώ ότι οι παραλληλισμοί μου είναι ακροβατικοί. Οι Αμερικανοί εγκατέλειψαν τους Αφγανούς στους Αφγανούςκαι εν πάση περιπτώση τα μεγέθη δεν συγκρίνονται.Αλλά για να φανταστώ τα γεγονότα, συνδυάζω τις εικόνες που έχω δει.
Τοποθετώ τον εαυτό μου εκεί έξω από το αεροδρόμιο της Καμπούλ,με τη γυναίκα μου και τα τρία μου παιδιά, να μάχομαι να βρω διαφυγή, εκεί που δεν υπάρχει Και ταυτόχρονα σκέφτομαι τους γονείς μου, την αδερφή μου, τον αδερφό της γυναίκας μου τους συγγενείς μουκαι φοβάμαι ότι μπορεί να έρθει η στιγμή που πρέπει να διαλέξω ποιον θα πάρω και ποιον όχι.Σε ένα φευγιό που ακόμα δεν έχω και εξασφαλίσει.
και μετά βάζω τον εαυτό μου στη Σμύρνη,και τη στιγμή που μπαίνω στη βάρκα να φύγω,νιώθω ακόμα το φόβο,και αρχίζω να θρηνώ.
Θρηνώ για το Μανώλη τον συμμαθητή μου και φίλο μου, που τον σφάξανε άμαχο οι Τσέτες. Θρηνώ για την Ελένη την ξαδέρφη μου, που τη βίασαν μπροστά στα μάτια των παιδιών της, που τώρα δίπλα μου θρηνούν και αυτά. Θρηνώ για τον αδερφό μου τον Κωνσταντίνο, που πήγε να ανεβεί στο καράβι για να σωθεί από το σπαθί των Τούρκων και βγήκαν οι ναύτες των Συμμάχων και του έκοψαν τα χέρια, για να εκτελέσουν την εντολή «της μη επέμβασης» και που τώρα βρίσκεται πνιγμένος χωρίς χέρια, στον πάτο της θάλασσας.
Σηκώνω τα μάτια μου τα δακρυοβρεγμένα,κοιτάζω τους καπνούς και τη φωτιά, από τη Σμύρνη που καίγεται,και τότε…
και τότε…
και τότε καταλαβαίνω γιατί η γιαγιά μου δεν ξαναέκανε μπάνιο στη θάλασσα.Δεν άντεχε η καημένη να κοιτά μέσα από το νερό την ακτή.Ήταν βαθύ το τραύμα και αγιάτρευτο….
Δημοκρατία, μία νέα εφημερίδα που κυκλοφορεί στο Ρέθυμνο εκείνες τις μέρες αναφέρει:«ως την ώρα μας έχουν έρθει 4.000 πρόσφυγες»4.000 άνθρωποι λοιπόν ξεφορτώνονται στο Ρέθυμνο και για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα, αυτό ονομάζεται συνωστισμός.
4.000 άνθρωποι στοιβαγμένοι, χωρίς κοινωνική απόσταση. Ο ένας πάνω στον άλλον, εκτεθειμένοι στα καιρικά φαινόμενα του φθινοπώρου και του χειμώνα που ήρθε γρήγορα, σε ένα κράτος που δεν τους περίμενε.
Σε ένα κράτος που με νόμο, από τον Ιούλιο του 1992 απαγόρευσε την είσοδο τους στη μητέρα πατρίδα. Έτσι αποκαλούσαν οι Μικρασιάτες την Ελλάδα.
4.000 άνθρωποι, χωρίς αποσκευές και διαβατήρια.
4.000 άνθρωποι που με βίαιο τρόπο τους, είχε αφαιρεθεί ότι είχαν και δεν είχαν.
Η Γεωργία ΛημναίουΚανταρτζή ανάμεσά τους, περιγράφει για εκείνες τις μέρες, ότι για την ανάγκη τους πήγαιναν 5-6 άτομα μαζί. Ο ένας για την ανάγκη και οι άλλοι για ανθρώπινη κουρτίνα.και από νερό: « Οι κολασμένοι στον κάτω κόσμο είχαν περισσότερο» αναφέρει.
Δεν θα αναφερθώ στην Ελλάδα που αποκαλούσε τους πρόσφυγες Τούρκους.Θα αναφερθώ μόνο στην Ελλάδα από μέσα από 30 χρόνια πολέμων, έκοβε από τα κουρέλια της, για να ντύσει αυτούς τους ανθρώπους.Στην Ελλάδα που έβγαλε το στόμα της το δαγκωμένο ξερό ψωμί, για να τους ταΐσει.
Στην απογραφή του πληθυσμού της Ελλάδας το 1928,1.221.849 άνθρωποι απογράφονται ως πρόσφυγες, 4222 στο Ρέθυμνο, 33.900 στην Κρήτη.
Σε αυτούς δεν απογράφονται όσοι πέθαναν στα παράλια τις μέρες της σφαγής.
Σε αυτούς δεν απογράφονται όσοι συνελήφθησαν και πέθαναν στα τάγματα εργασίας
Σε αυτούς δεν απογράφονται οι κοπέλες που πάρθηκαν σκλάβες για τους νικητές πολέμου.
Σε αυτούς δεν απογράφονται όσοι δεν άντεξαν από το 1922 έως το 1928 και πέθανα στα ελληνικά χρώματα, από την ανέχεια,τη φτώχεια και τις αρρώστιες που ο συνοστισμός συνεπάγει.
Σε αυτούς δεν απογράφονται όσοι διαμέσου της Ελλάδας διασκορπίστηκαν στον κόσμο.
Το ένα πέμπτο της Ελλάδας λοιπόν το 1928 έχει Μικρασιατική αφετηρία
και είναι αυτό το μεγάλο ποσοστό που συντέλεσε σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε «συμβολή των προσφύγων Μικρασιατών» στην ανάπτυξη της Ελλάδας μετά το 1922.
Κυρίες και Κύριοι φέτος η Μικρά Ασία είναι μόδα. Μοιραία είναι μόδα.
Ωστόσο οι Μικρασιάτες, 100 χρόνια τώρα, μνημονεύουμε τους προγόνους μας.Έχουμε πάψει να θρηνούμε.Μόνο υμνούμε.Χαίρε Μικρά Ασία που λέει και ο Βενέζης.
Κύριε Φιλιππίδη, κε Χαρίτο, κεΑγτζίδη, κε Πέτρου,
Εκ μέρους του Συλλόγου Ρεθυμνίων Μικρασιατών, σας ευχαριστούμε για την πρόσκληση. Σας ευχαριστούμε για τις προσπάθειες σας και τον αγώνα σας να ακουστούν αλήθειες, σας ευχαριστούμε για το κόμικ και το διαδικτυακό τόπο.
Γιατί για εμάς Μικρά Ασία δεν είναι μία χαμένη Ατλαντίδα που αναζητούμε ανάμεσα στο μύθο.Είναι μία αξέχαστη πατρίδα, που μπορεί να τη σκέπασε η λάβα του κεμαλισμού, δεν κατάφερε να τη θάψει όμως, ούτε να την σβήσει στην λήθη.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
English